Podstawy prawne pracy detektywa – zawód prywatnego detektywa rozpowszechnił się w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych. Przez pierwsze kilka lat detektywi pracowali właściwie bez żadnego nadzoru, aż do początku pierwszej dekady tego tysiąclecia, gdy ustawodawca wprowadził ustawę szczegółowo regulującą pracę detektywa.
Jak wyewoluował zawód detektywa?
Patrząc historycznie, ten zawód jest znany już od co najmniej wieku. To wtedy, w krajach wysoko rozwiniętych zaczęło występować zapotrzebowanie na prywatnych detektywów, którzy zajmowali się wszelkimi sprawami. Były to zarówno drobne sprawy rodzinne, jak również poważne wywiady środowiskowe związane z przemysłem lub śledztwa związane z poważnymi zbrodniami. W Polsce z wielu względów nie było zapotrzebowania na tego typu usługi, co zmieniło się na początku lat dziewięćdziesiątych, gdy nastąpił dynamiczny rozkwit gospodarki. Wraz z kwitnącą gospodarką, detektywi zaczęli mieć ręce pełne roboty zarówno w sprawach związanych z prywatnymi zleceniami, jak i pracą dla przedsiębiorców. Na przełomie tysiącleci, ustawodawca uregulował zawód detektywa tak, by spełniał on wymogi cywilizowanego kraju, w którym obowiązują przepisy prawa.
Podstawa prawna pracy detektywa
Praca w tym zawodzie jest bardzo trudna, chociażby z tego względu, że na co dzień trzeba się stosować do licznych przepisów prawa, które utrudniają codzienną pracę. Samo zostanie detektywem, wymaga już spełnienia licznych kryteriów. Ustawodawca przewidział, że kandydat do uzyskania licencji powinien mieć co najmniej 21 lat. Nie jest to co prawda, restrykcyjne wymaganie, ale sprawia, że bezpośrednio po szkole nie można rozpocząć pracy w zawodzie, gdyż trzeba jeszcze trochę poczekać.
Istotną kwestią jest również wykształcenie. Co prawda ustawodawca nie wymaga od kandydatów wyższego wykształcenia w kierunkach pokrewnych do wykonywanego zawodu, ale i tak musi on posiadać co najmniej wykształcenie średnie. W dzisiejszych czasach nie jest to zbyt trudne do osiągnięcia, lecz to dopiero początek wymagań. Przyszły detektyw nie może być karany, a także nie może toczyć się przeciwko niemu postępowanie karne związane z popełnieniem przestępstwa z jego winy. Jakość kandydatów oceniana jest również pod kątem posiadania nieposzlakowanej opinii, co jest weryfikowane na podstawie opinii wydanej przez powiatowego komendanta policji. Ciekawy wymaganiem, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że detektywami często zostają byli funkcjonariusze, jest to, że licencji nie może uzyskać osoba, która została zwolniona dyscyplinarnie z Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, lub innych służb. Ostatecznym wymaganiem jest posiadanie polskiego obywatelstwa lub paszportu innego kraju Unii Europejskiej, a także przejście rygorystycznych badań lekarskich, które niewiele różnią się od testów, które przechodzą kandydaci do służb mundurowych.
Jakich uprawnień detektyw nie posiada
Wbrew temu, jaka opinia panuje w powszechnym przekonaniu, detektyw nie posiada zbyt wielu uprawnień. Właściwie to w kwestii praktycznej, uprawnienia te nie różnią się niczym od praw przeciętnej osoby fizycznej, która posiada pełnię praw obywatelskich. W kwestii bezpieczeństwa, detektyw nie ma prawa nosić przy sobie, ani posiadać broni palnej. Jedyna broń, której może używać, to taka, która jest dopuszczona przez ustawodawcę do użytku dla każdego obywatela. Są to standardowe pałki teleskopowe, gaz pieprzowy albo paralizator. Oczywiście broń może być używana tylko do obrony koniecznej w zgodzie z przepisami odpowiedniej ustawy. Detektyw wykonujący czynności służbowe nie ma w tym względzie, żadnych dodatkowych praw, co często sprawia, że musi wystawiać się na dość niebezpieczne sytuacje.
Ograniczone prawa sprowadzają się także do braku możliwości wylegitymowania innej osoby lub przeszukiwania pomieszczeń. Takie czynności są bezprawne i wykraczają poza kodeks etyczny detektywa stosującego się do zapisów odpowiedniej ustawy.
Przed przystąpieniem do realizacji zlecenia, detektyw ma również obowiązek dokładnie zapoznać się z personaliami swojego klienta, a następnie upewnić się, że klient nie jest powiązany z żadnym procederem, który jest niezgodny z prawem. Detektyw musi także się wylegitymować, jeśli w toku postępowania, które prowadzi, osoba zainteresowana go o to poprosi. Taka osoba musi mieć możliwość zanotować dane osobowe, a także nazwę urzędu, który odpowiada za wydanie licencji.
Czym zajmuje się na co dzień prywatny detektyw?
Na co dzień praca prywatnego detektywa sprowadza się do pozyskiwania informacji ogólnie dostępnych, które są jednak trudne do zdobycia dla osób nieprzeszkolonych w tym zakresie. Czasem jest to realizowanie czynności w sprawach związanych z prawem karnym, jednak wszystkie czynności muszą mieścić się w przepisach prawa, a jedynym, dodatkowym przywilejem, który posiada licencjonowany detektyw, jest to, że może on gromadzić informacje na temat osób fizycznych, a także podmiotów, celem przekazania ich swojemu klientowi. Oczywiście informacje muszą być przekazywane dyskretnie, a ich posiadanie wiąże się także z obowiązkiem dbania o to, by nie wypłynęły do obiegu publicznego.
